برگزاری همایش ملاحظات اخلاقی پژوهش در حوزه فناوری های نوین

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی گفت: برای پژوهش‌های پزشکی که شروط لازم را داشته باشند، کد اخلاق صادر می‌شود و بر روی این پژوهش‌ها نظارت نیز صورت می‌گیرد.

به گزارش خبرنگار وبدا، دکتر سعید بیرودیان در همایش " ملاحظات اخلاقی پژوهش در حوزه فناوری‌های نوین" که به همت معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: کمیته ملی اخلاق در تحقیقات پزشکی در سال ۷۷ با هدف تبیین مبانی اسلامی، قانونی و اخلاقی در تمام تحقیقات پزشکی، حفظ حقوق انسانی و دفاع از حقوق افراد مورد پژوهش، پژوهشگر و سازمان‌های پژوهش کننده در طی برنامه‌های پژوهشی و نظارت بر رعایت اصول اخلاقی در تمام پروژه‌های پژوهشی تشکیل شد.

وی با بیان اینکه آئین نامه کمیته اخلاقی در پژوهش‌های علوم پزشکی در سال ۷۸ تهیه و به تمامی دانشگاه‌های علوم پزشکی ارسال گردید، ادامه داد: راهنمای عمومی اخلاق در پژوهش‌های علوم پزشکی دارای آزمودنی انسانی در جمهوری اسلامی در سال ۹۲ مورد بازبینی قرار گرفت و با تغییراتی در ۳۱ ماده توسط وزیر بهداشت ابلاغ شد.

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی ادامه داد: راهنمای عمومی اخلاق در پژوهش‌های علوم پزشکی دارای آزمودنی انسانی در جمهوری اسلامی، در بردارنده اصول و مقررات اخلاقی است که تمامی پژوهشگرانی که اقدام به پژوهش برروی آزمودنی‌های انسانی (که شامل داده‌ها با مواد بدنی بدست آمده از انسان‌ها نیز می‌شود) هستند الزاما باید رعایت کنند.

دکتربیرودیان گفت: این راهنما را تمامی مدیران پژوهشی و کمیته‌های اخلاق در پژوهش کشور باید مبنا و راهنمای عملکرد خود قرار دهند و تمامی تلاش خود را برای تضمین رعایت حداکثری آن در عملکرد پژوهشی خود و تا جای ممکن دیگر پژوهشگران به عمل آورند.

وی تصریح کرد: قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی (۹۶)، آئین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی (۹۸)، دستور العمل نحوه تشکیل، روش کار و شرح وظایف کارگروه (کمیته‌های اخلاق در پژوهش -۹۹)، قانون حفاظت و بهره برداری از منابع ژنتیکی کشور (۱۴۰۰)و آئین نامه اجرایی شرایط دسترسی و نحوه بهره برداری ژنتیکی (۱۴۰۰) از اسناد مربوط به فعالیت کارگروه کمیته‌های اخلاق در پژوهش است.

دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی گفت: در صورتی طرح پژوهشی اخلاقی است که شرایط زیر احراز شود:

 صلاحیت پژوهشگر، مشروع بودن طرح تحقیقاتی، خلاف موازین شرعی نبودن، مطابقت طرح تحقیقاتی با موازین علمی و نظامات دولتی، استانداردهای لازم جهت رعایت اصول علمی و ایمنی آزمودنی‌ها، اخذ رضایت آزمودنی و مسئولیت‌های قانونی پژوهشگر، جبران خسارتهای وارده و عدم افشای اسرار از جمله این شرایط است.

دکتر کورش دلپسند، دکتر تخصصی اخلاق پزشکی دانشگاه علوم گیلان نیز در این همایش به معیارهای کلی پژوهش از منظر اخلاق پزشکی اشاره کرد و اظهار داشت: حساسیت برای مراقبت از گروه‌های آسیب پذیر، فواید و مضرات احتمالی تحقیق برای افراد شرکت کننده در پژوهش و سایر انسان‌ها، موجودات زنده و محیط زیست، توزیع عادلانه فواید و ضررهای احتمالی تحقیق، حفظ اطلاعات و اسرار شرکت کنندگان در پژوهش (حفظ محرمانگی)، احترام به حریم خصوصی و حقوق شهروندی افراد، احترام به تصمیمات آگاهانه افراد برای شرکت در پژوهش، پرهیز از هرگونه اجبار و تهدید و رعایت تمام کدها و راهنماهای اخلاقی مصوب کمیته وزارتی، نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی با بیان اینکه انجام پژوهش توسط تمامی پژوهشگران مستلزم دریافت تاییدیه و کد اخلاق از کارگروه و کمیته اخلاق در پژوهش است، گفت: نخستین قدم اخذ کد اخلاق عقد هرگونه قرارداد پژوهشی برای طرح‌های پژوهشی یا پایان نامه‌ها و نیز ثبت نهایی پایان نامه‌ها منوط به اخذ تاییدیه یا کد اخلاق از کمیته اخلاق در پژوهش است که شامل ۴ تبصره است و باید قبل از شروع هر گونه تحقیقی دریافت شود.