گزارشی از فعالیت های اولین و تنها آزمایشگاه مرجع تشخیص کرونا در اصفهان/ یک قدم جلوتر از خط مقدم

کارکنان اولین و تنها آزمایشگاه مرجع تشخیص کرونا در اصفهان از همان روزهای نخست توانستند با دریافت تاییدیه های لازم، به عنوان دومین آزمایشگاه تشخیص کرونا در کشور پس از تهران کار خود را آغاز کنند و حالا حدود 70 روز است که از 7 صبح تا پاسی از شب، در کنار دستگاه ها و وسایل آزمایشگاه، چشم به نمونه های بیماران دوخته و وظیفه خطیر تشخیص ویروس را با دقت و مهارت تمام انجام می دهند.

در این روزها اگرچه کمتر کسی از سختی های کار کارکنان آزمایشگاه کرونا در اصفهان مطلع است، اما از آنجا که فرایند درمان بیماران به اتکای تشخیص این آزمایشگاه دنبال می شود، کارشناسان حرفه ای آزمایشگاه از یک طرف زحمات و سختی های کار با لباس ها و تجهیزات مخصوص و از طرف دیگر سر و کار زدن با ویروس ناشناخته ای که تشخیص آن به سادگی ممکن نیست و فرایند و پیچیدگی های خاص خود را دارد، به جان خریده و بی منت و ادعا مشغول کار هستند.

آزمایشگاه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در حال حاضر دارای چهار آزمایشگاه مرجع منطقه ای شامل آزمایشگاه غربالگری نوزادان، آزمایشگاه مولکولی و آنفلوآنزا، آزمایشگاه سل و جذام، آزمایشگاه اچ آی وی و هپاتیت و 9 آزمایشگاه مرجع استانی شامل آزمایشگاه مالاریا و بورلیا، آزمایشگاه بیماری های منتقله از آب و غذا، آزمایشگاه مواد مخدر و روانگردان، آزمایشگاه طب کار، آزمایشگاه سالک، آزمایشگاه سیاه سرفه و دیفتری، آزمایشگاه سیاه زخم و بیوتروریسم، آزمایشگاه حوادث و بلایا، آزمایشگاه تالاسمی و آزمایشگاه ید است.

این آزمایشگاه همچنین دارای بخش امور اداری و نظارتی شامل نظارت و ممیزی، آموزش ایمنی و بهداشت، توسعه فضا و تجهیزات و نیروی انسانی، کنترل کیفیت و مستندسازی برنامه عملیاتی، اطلاعات و داده ها است که همگی در حیطه خدمات شبکه آزمایشگاه های بهداشتی استان بوده و شامل 108 واحد ارایه خدمت در سطوح مختلف در کل استان می باشد.

آزمایشگاه های مرجع منطقه ای پاسخگوی نیاز استان و چند دانشگاه همجوار همچون لرستان، شهرکرد، کاشان و گاهی اراک است، به طوری که بعضی از آزمایشگاه ها تحت نظارت بین المللی بوده و رتبه های برتر کشوری و منطقه ای دارند.

دکتر علی عجمی مسئول فنی و مدیر این مجموعه است که به همراه 22 نفر از کارشناسان و کارشناسان ارشد آزمایشگاه، عهده دار وظایف خطیری در آزمایشگاه تشخیص کرونا هستند.

 

شروع فعالیت دومین آزمایشگاه تشخیص کرونای کشور در اصفهان

با شیوع ویروس کرونا، آزمایشگاه معاونت بهداشتی اصفهان با توجه به سابقه بیش از 10 سال آزمایشگاه مولکولی آنفلوآنزا در اپیدمی های رخ داده در سال های گذشته، توانست آزمایش تشخیص مولکولی کرونا ویروس به روش RT- PCR را به عنوان اولین مرکز پس از انستیتو پاستور در کشور راه اندازی کند.

مسئول آزمایشگاه مرجع منطقه ای آنفلوآنزای استان با حضور در یک دوره آموزشی در انستیتو پاستور و دریافت پرایمر پروب تشخیصی این ویروس، اقدام به راه اندازی تشخیص مولکولی این ویروس در آزمایشگاه اصفهان کرد و پس از ارسال نتایج به انستیتو پاستور و دریافت تاییدیه صحت کار از آزمایشگاه مرجع سلامت، از 7 اسفندماه سال 98 شروع به انجام نمونه های مشکوک ویروس کرونا ارسالی از بیمارستان های استان نمود، به طوری که چرخه جواب دهی به نمونه های مشکوک سرعت گرفت و به حدود 24 ساعت رسید.

 

انجام 10 هزار تست اختصاصی تشخیص کووید19

دکتر عجمی مدیر آزمایشگاه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص تست ویروس کووید 19 می گوید: تا 31 فروردین ماه امسال حدود 10 هزار تست اختصاصی تشخیص مولکولی کووید 19 با روش RT – PCR در این آزمایشگاه انجام شد و در این مدت حتی بدون یک روز وقفه و با فعالیت در شیفت صبح و عصر و گاهی تا پاسی از شب، جهت تشخیص ویروس کرونا خدمت رسانی شد.

وی با اشاره به اقداماتی که در شروع کار جهت آماده سازی ارائه این خدمات در شرایط امن و ایمن صورت گرفت، می گوید: یک کانکس در کنار درب غربی مرکز بهداشت استان جهت پذیرش نمونه های ارسالی از شبکه ها مستقر شد و آموزش نیروهای انتظامات برای حضور در این مکان در دو شیفت صبح و عصر انجام گردید، همچنین اتاق ایزوله جهت جداسازی نمونه های تفکیک و پذیرش نمونه ها و تامین یک دستگاه هود کلاس دو لامینار برای حفاظت کارکنان این بخش و جلوگیری از انتشار آلودگی در محیط آماده شد.

وی ادامه داد: ایزوله کردن قسمت انجام آزمایشات مولکولی تشخیص کرونا ویروس از سایر قسمت های آزمایشگاه و طراحی این آزمایشگاه بر اساس اصول استاندارد ایمنی زیستی سطح 2+، خرید محیط استخراج اسید نوکلئیک و سایر ملزومات مورد نیاز آزمایش تشخیص، تهیه محیط ترانسپورت (VTM) و توزیع محیط ترانسپورت و سواب داکرون مخصوص نمونه های ویروسی به همراه کیسه پلاستیکی زیپ دار به منظور جلوگیری از نشت عوامل ویروسی به فضای داخلی ظروف استاندارد محافظ اصلی انجام شد.

مدیر آزمایشگاه معاونت بهداشتی اصفهان، به آموزش نیروی خدمات آزمایشگاه در خصوص ضدعفونی کردن ظروف استاندارد محافظ اصلی به جهت برگشت ایمن ظروف استاندارد حمل نمونه در چرخه انتقال نمونه ها اشاره و اضافه کرد: خرید تعداد 200 عدد ظرف سه لایه حمل نمونه (Cold Box) و توزیع بین شبکه ها جهت انتقال نمونه ها بر اساس استانداردهای بین المللی، تامین ملزومات لازم برای راه اندازی آزمایشگاه شماره 2 تشخیص مولکولی کرونا ویروس در آزمایشگاه جامع دانشگاه، برگزاری کارگاه غربالگری آزمایشگاهی کووید 19 برای 75 نفر از کارشناسان آزمایشگاه در سه گروه به صورت تئوری و عملی در راستای آموزش نحوه پذیرش و نمونه گیری کروناویروس و راه اندازی نمونه گیری سرپایی غربالگری آزمایشگاهی کووید 19 در مراکز 16 ساعته تحت پوشش معاونت بهداشتی از جمله اقدامات صورت گرفته در این آزمایشگاه می باشد.

وی اضافه نمود: هماهنگی با گروه بیماری های غیرواگیر جهت اختصاص نام کاربری و رمز عبور سامانه سندرمیک وزارت بهداشت به کارشناسان و تحویل لوله محیط ترانسپورت VTM به همراه سواب داکرون و زیپ کیپ جهت نمونه گیری در مراکز 16 ساعته، راه اندازی یک گروه در شبکه مجازی با عنوان غربالگری کووید 19 برای کارشناسان آزمایشگاهی مراکز 16 ساعته جهت همفکری و ارتباط مستمر با این کارشناسان و اجرای غربالگری آزمایشگاهی کووید 19با کیفیت مطلوب و مذاکره با یک شرکت خصوصی جهت تامین یک اتاقک نمونه گیری با امکانات محیط ایزوله برای کارشناس نمونه گیر، مجهز به سیستم صوتی، چراغ یو وی، لامپ، فن برای ایجاد فشار مثبت درون کابین، با مواد ضد آب و قابل ضدعفونی با مواد ضدعفونی کننده سطح از دیگر اقدامات صورت گرفته طی این مدت است.

 

کارشناسان آزمایشگاه در طول 10 سال حرفه ای شده اند

دکتر عجمی با یادآوری اینکه از حدود 10 سال پیش و زمانی که ویروس آنفلوآنزا همه گیر شد، آزمایشگاه رفرانس آنفلوآنزا در اصفهان فعال و هیچ وقت تعطیل نشده، گفت: در این زمینه قطب دوم کشور بعد از تهران بوده ایم که این تجربه 10 ساله، در تشخیص اپیدمی کرونا و موارد ابتلا به آن بسیار موثر بود، چراکه کارکنان آزمایشگاه طی 10 سال بسیار حرفه ای شده اند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه آزمایش تشخیص ویروس کرونا، نسبت به بقیه آزمایشات تشخیص ملکولی پیچیده و خاص تر است و به همین خاطر نیاز به مهارت، تجربه و دقت بیشتر دارد، گفت: آنچه اهمیت داشت این بود که نیروهای حرفه ای این کار را انجام دهند و خوشبختانه چون کارشناسان ما تجربه 10 ساله ای دارند نتایج خوبی به دست آوردیم و خیالمان از این بابت راحت بود.

 

شاه کلید کار ما نمونه خوب است

دکتر عجمی با بیان اینکه نمونه گیری تشخیص ویروس کرونا از گلو و بینی انجام می شود که برای بیمار آزاردهنده است و به همین خاطر در بسیاری از موارد اجازه نمونه گیری خوب نمی دهند، تاکید می کند: نمونه گیری خوب برای ما اهمیت زیادی دارد و به همین خاطر از همان ابتدای کار به تمام بیمارستان ها آموزش دادیم تا نمونه های خوب در اختیار ما قرار دهند، چراکه شاه کلید کار ما نمونه خوب است و اگر نمونه خوبی گرفته نشود هرچقدر هم دقت کنیم ممکن است نتیجه خوبی نگیریم.

 

کووید 19 در بهترین شرایط تا 70 درصد قابل تشخیص است

مدیر آزمایشگاه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان یادآور شد: ذات ویروس کووید 19 به این صورت است که در بهترین شرایط و وقتی بیمار کاملا مثبت باشد حداکثر 70 درصد قابل تشخیص است، یعنی اگر همه چیز با دقت انجام شود تا 70 درصد قابل تشخیص می باشد، برای همین وقتی بیماری با علائم مشخص داریم می گوییم دو نمونه بگیرید و در برخی کشورها حتی سه نمونه هم گرفته می شود.

دکتر عجمی نکته دیگر در تشخیص آزمایشگاهی این ویروس را نیاز به محیط کشت مخصوص و شرایط ویژه عنوان و اضافه نمود: نمونه بیمار را نمی توانیم هرجایی قرار دهیم و نیاز به محیط کشت مخصوصی دارد که ساخت این محیط کشت تخصص بسیاری می خواهد، چون ترکیب 4 ماده مختلف با درصدهای مشخص است و باید کنترل کیفی و بعد توزیع شود. خوشبختانه کارشناسان ما تجربه این کار را دارند و محیط کشت های ساخته شده، همراه با سوآپ های مخصوص را در همه مراکز درمانی و مراکز سرپایی در استان اصفهان و حتی استان های همجوار توزیع می کنیم.

 

تشخیص کووید 19 از هپاتیت و اچ آی وی سخت تر است

وی با بیان اینکه آزمایش تشخیص ویروس کرونا به روش تشخیص ملکولی است و ژنوم ویروس را پیدا می کنیم، می گوید: این آزمایش حساسیت زیادی دارد و دقت و تجربه زیادی می طلبد، به طوری که شاید خیلی از ویروس ها مثل آنفلوآنزا، اچ آی وی و هپاتیت تشخیص راحت تری داشته باشند، بنابراین از همان ابتدای کار تاکید داشتیم که فقط نیروهای باتجربه وارد شوند تا درصد خطا به حداقل برسد.

مدیر آزمایشگاه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی به سه مرحله جداگانه آزمایش نمونه ها برای رسیدن به جواب اصلی اشاره و تصریح می کند: سعی کرده ایم این مراحل را در بهترین حالت انجام دهیم، چون درصدی خطا به خاطر ذات ویروس داریم و دیگر نباید خطای انسانی به کار اضافه شود، به همین خاطر نهایت وسواس را به خرج می دهیم تا صد در صد از نظر نتیجه آزمایش مطمئن باشیم و خوشبختانه تاکنون نتایج با دقت تمام و بدون خطا بوده است.

 

تست 9 هزار نمونه از بیماران مشکوک به کرونا

وی از تست 9 هزار نمونه از بیماران مشکوک به کرونا خبر داده و گفت: در حال حاضر آمادگی مقابله با هر موج دیگری را داریم و دو گروه دیگر از کارشناسان آزمایشگاه را به صورت حرفه ای آموزش داده و آماده کرده ایم تا اگر با موج دیگری مواجه شدیم مشکلی از نظر نیروی انسانی نداشته باشیم.

دکتر عجمی با بیان اینکه این آزمایشگاه سال هاست در کشور جزو اولین ها بوده و تاییدیه کیفیت چه از سیستم های نظارت خارجی و چه داخلی گرفته است، تأکید نمود: نیروهایی در این آزمایشگاه پرورش یافته اند که مثل گنج هستند و همیشه آنها را حفظ می کنیم. در دو ماه گذشته کارشناسان این آزمایشگاه در شرایطی در این محیط کار کرده اند که ریسک خطر برای خودشان و خانواده هایشان را به همراه دارد و هم حمایت های مالی کافی از آنها صورت نگرفته، ولی با این وجود از جان و دل کار کرده اند و تاجایی که نه زمان برایشان مهم بوده، نه خطراتی که وجود دارد، هیچ کدام عقب نکشیدند و کار خودشان را با روحیه مثال زدنی ادامه داده اند.

وی درخصوص اقدامات صورت گرفته در راستای حفظ سلامت و ایمنی کارکنان آزمایشگاه اصفهان نیز می گوید: نمونه هایی که از بیمارستان ها می آید باید طبق شرایط خاصی به دست ما برسد، چون اگر گرما ببیند ممکن است ویروس از بین برود و اگر نشت کند ممکن است دیگران را آلوده کند، بنابراین در شروع کار ظرف های مخصوص چند لایه خریداری و طراحی داخلی انجام دادیم و در اختیار تمام مراکز قرار دادیم و نمونه را فقط در این ظرف های ویژه قبول می کنیم. از طرف دیگر، فقط افراد آموزش دیده نمونه ها را تحویل می گیرند و بعد در اینجا هم ابتدا ضدعفونی، باز و دوباره ضدعفونی شده و برای آزمایش تحویل کارشناسان می شود، پس از بیمارستان تا مرحله آزمایش تمام احتیاط های لازم انجام می شود تا نه کسی آلوده شود و نه نمونه آسیب ببیند. خوشبختانه تاکنون هیچ مشکلی برای همکارانمان پیش نیامده است.

 

برای تشخیص کرونا در کنار آزمایشگاه های خصوصی هستیم

وی با یادآوری اینکه آزمایش کووید 19 مهارت خاصی می خواهد، تاکید کرد: باتوجه به تجربه و مهارتی که در این زمینه داریم در کنار آزمایشگاه های خصوصی هستیم و آنها نیز می توانند آموزش های لازم را از ما بگیرند، چون این ویروس همچنان وجود دارد و ممکن است سال ها با ما باشد، درحالی که ممکن است افرادی بخواهند خودشان و یا خانواده هایشان را چک کنند، بنابراین همه آزمایشگاه های خصوصی باید از ما به عنوان آزمایشگاه جامع کرونا مجوز بگیرند.

دکتر عجمی افزود: برای صدور مجوز هم باید در ابتدای کار چک کنیم که آزمایشگاه، فضا و امکانات و سطح علمی قابل قبولی داشته باشد، بعد یکسری نمونه های مشکوک در اختیارشان قرار می دهیم تا آزمایش شوند و اگر تشخیص دادیم توانایی لازم را دارند در کنار آنها خواهیم بود، چون به هرحال این کار نیاز به تجربه و دقت بالایی دارد و اگر نمونه مثبتی را تشخیص ندهند خطرناک است . این کار با همکاری اداره آزمایشگاه معاونت درمان انجام می شود تا به بخش خصوصی برای شروع کار کمک کنیم که به شکل قابل اعتماد به مردم خدمت کنند.

مدیر آزمایشگاه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص امکانات و تجهیزات این آزمایشگاه نیز توضیح داد: در ابتدای شیوع ویروس کرونا حجم زیادی از کار به یک باره به آزمایشگاه سرازیر شد، ولی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان همکاری زیادی کرد و هیچ موقع نیازی چه از نظر دستگاه ها و چه کیت ها و وسایل نداشتیم که تامین نشود، البته تهیه برخی از تجهیزات سخت بود ولی خوشبختانه کار معطل نماند. این موضوع برای همه کشور است که کمبود برخی وسایل و مواد مورد نیاز وجود دارد و یا سخت پیدا می شود، ولی خوشبختانه تا الان نیازهایمان تامین شده و مشکلی نداشته ایم.

 

آماده مقابله با موج یا ورژن جدید ویروس کرونا هستیم

دکتر عجمی با اعتقاد براینکه این آزمایشگاه اوایل کار سختی هایی داشت و الان سختی های دیگر، می گوید: اوایل اپیدمی، حجم کار زیاد بود وسایل و امکانات هنوز کامل نشده بود، در حال حاضر کم کم کار روان شده، ولی کار شبانه روزی نیروها را فرسوده و خسته کرده است، اگرچه این موضوع در کارشان نمود پیدا نکرده، چون از سال های قبل و موج های آنفلوآنزا یا اپیدمی های دیگر آمادگی و مهارت لازم را به دست آورده اند و کار به صورت کاملا حرفه ای درحال انجام است، ما هم سعی می کنیم نیروهای تازه نفس را هم وارد کار کنیم تا اگر خدای نکرده موج دیگر یا ورژن جدید ویروس آمد آماده مقابله با آن باشیم.

دکتر عجمی با یادآوری اینکه همیشه در زمینه راه اندازی آزمایشگاه ها و انجام تست ها به استان های همجوار کمک کرده ایم و همچنان اگر نیازی داشته باشند در کنار آنها هستیم، افزود: در این آزمایشگاه نیروهای بی ادعایی داریم که می خواهند کاری انجام دهند و برایشان فرقی ندارد از چه بخش و چه استانی باشد.

وی درباره به روز بودن روش تشخیص آزمایشگاهی ویروس کووید 19 گفت: روشی که برای تشخیص انجام می دهیم روش RT – PCR است که در دنیا هم همین روش انجام می شود، تنها ممکن است تعداد موارد فرق داشته باشد، چون ما فقط از بیماران بستری و یا از سرپایی علامت دار نمونه می گیریم، ولی ممکن است یک کشور از همه مردم بگیرد، با این وجود همان روش و مهارت و اطلاعات به روز را داریم، در عین حال که در ویدئو کنفرانس های داخلی و خارجی شرکت کرده و مطالب و تجربیات جدید را استفاده می کنیم و تلاش می کنیم همگام با دنیا پیش برویم.

 

بررسی روزانه 300 تا 500 نمونه کرونا در آزمایشگاه اصفهان

دکتر عجمی اعلام نمود: روزانه بین 300 تا 500 نمونه در این آزمایشگاه بررسی می شود که نتایج آن متفاوت است و به صورت مستند به وزارت بهداشت گزارش می شود.

وی با ابراز نگرانی از بی توجهی برخی از مردم از خطر ویروس کرونا در این روزها تصریح نمود: متاسفانه نگرانی مردم کمتر شده و این خوب نیست، مردم باید بدانند ویروس کرونا هنوز وجود دارد، درست است شیب ابتلا به ویروس کمی آرام شده، ولی نمی دانیم چطور می شود و رفتار ویروس ناشناخته است.

دکتر عجمی تاکید کرد: در صورتی که مردم توصیه های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی را رعایت کنند، هم حجم کار آزمایشگاه و کادر درمان کمتر می شود و هم سلامت خود و خانواده هایشان به خطر نمی افتد. کووید 19 ویروسی است که هنوز در دنیا شناخته شده نیست و کسی نمی داند پیک بعدی به چه صورت است، البته پیش بینی هایی می کنند ولی اینکه چه اتفاقی می افتد هیچ کس نمی داند! بنابراین خیلی اهمیت دارد که در این شرایط مردم مراقب باشند تا به روزهای اول برنگردیم، در عین حال که رسانه ها هم می توانند در این زمینه نقش مهمی داشته باشند و مردم را نسبت به خطرات ویروس در جامعه آگاه کرده و به آنها هشدارهای لازم را بدهند.

 

کارکنان آزمایشگاه سد اول مبارزه با کرونا هستند

دکتر عجمی اشاره به اینکه کارکنان این آزمایشگاه مرجع از همان روزهای اول به میدان آمدند، تصریح می کند: تشخیص اولیه و اولین مرحله مواجهه با ویروس و خطرات آن با همکاران ماست، به خصوص اوایل که حجم کار زیاد بود و امکانات تکمیل نبود، البته در این روزها تلاش های کادر درمان بیشتر دیده شد، ولی همکاران ما در این گوشه شهر شب و روز دارند کار می کنند، به خاطر رعایت موارد ایمنی، ماسک و لباس های سنگین را تحمل می کنند و امکان تحرک و جابجایی زیاد در محیط را ندارند، ولی همه این سختی ها و زحمات را به جان خریده و به مبارزه با این ویروس کمک کرده اند.

مدیر آزمایشگاه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پایان سخنان خود گفت: به عنوان عضوی از این خانواده دست بوس و شرمنده همه آنها هستم که آن طور که باید زحماتشان دیده نشد و کسی نمی داند سد اول مبارزه با کرونا، کارکنان آزمایشگاه هستند که یک قدم جلوتر از کادر درمان ایستاده و تشخیص نمونه های مثبت ویروس را به عهده دارند، به طوری که بقیه پروتکل درمان به اتکای تشخیص این افراد دنبال می شود، اما همکارانم خیلی مظلوم، بی منت و ادعا کار می کنند، خیلی از مواقع فرزندان کوچک خود را نمی بینند چون تمام روز سر کار هستند و شب به خانه می روند، ولی باز هم با تمام توان کار می کنند.